Vladavina konsenzusom

Vladavina konsenzusom
Autor	Esad Zgodić
Datum izdanja	2006.

• "Kritički se [...] mora promatrati politika koja - smatrajući, pri tome, da je to, navodno, najracionalniji način prevladavanja političkih podjela, sprečavanja socijalnih nemira i drugih unutarnacionalnih konflikata - zagovara i publicira stav da je nužan nacionalni konsenzus o, kako se to retorički izražava, svim životnim pitanjima ove, i one, države." (str. 288)

• "Pri svim, manje, ili više, bučnim, gorljivim patriotizmom obojenim prizivanjima nacionalnog konsenzusa, potcrtajmo to, i ne pita se: što znače za demokratiju, čemu uopće konsenzus u multipartijskom kontekstu, ne uskraćuje li hipostaza konsenzusa slobodu i mogućnosti političkog izbora, ne pretvara li ona same stranačke izbore u farsu tako što anulira pluralitet građanskih, biračkih političkih volja i sl. Ne pita se, dakle, ne vodi li vladavina konsenzusom, uz politiku odbacivanja smisla političkih partija kao, navodnih, anahronizama, novoj totalitarnoj uniformizaciji svijeta života, ne radi li se, u postsocijalističkom kontekstu, o novoj ali sada tiraniji konsenzusa kojom se proskribira politički politeizam te, tako, zatvaraju mogućnosti slobode u izboru lojalnosti, odanosti, vjernosti i sl. Kritičke opservacije politike koja insistira na vladavini konsenzusom sugeriraju da se umjesto, u suštini porobljavajuće i totalizirajuće, kulture konsenzusa favorizira i ohrabruje slobodarska, demokratska kultura disenzusa, a to znači kultura i politika priznavanja prava na razliku, na nekonfekcionalnost, na individualnost, jedinstvenost, originalnost i, uopće, na subjektivnost i pluralitet." (str. 289)

• "U najradikalnijem smislu, protiv vladavine konsenzusom istupa stanovište po kojem je konsenzualna demokratija, zapravo, gotovo i nemoguća budući da konsenzus znači i pravo aplikacije veta što automatski, u svakom trenutku, drži otvorenim realne mogućnosti uzurpacije, blokade, ili totalnog disfunkcionaliziranja vlasti i države." (str. 290)

• "Nije, dakle, u ovom diskursu, idolatrijska, ili sakralizirajuća, konvencionalno nekritička, ili kritički neosviještena recepcija političkog konsenzusa ništa drugo do tek jedan od opčaravajućih likova vladavinskih ideologija." (str. 291)

• "[S]ve dok se ne anulira sadašnje etablirano načelo nacionalnoteritorijalnog ustrojstva države neće biti moguć općebosanskohercegovački konsenzus ni oko drugih, novih regulativnih, odnosno, ustavno-pravnih načela i struktura koje bi, inače, trebalo uvesti kako bi se jednom eliminirale atipične anomije u samoj konstituciji bosanskohercegovačke države. Na drugoj strani, u takvom ustavno-pravnom i političkom kontekstu tek nužno rudimentarni oblici konsenzualne demokratije - koju, inače, svaki politički režim u Bosni i Hercegovini iz svoje multinacionalne biti mora imperativno recipirati - primjenjivaće se povremeno, u manjoj, ili većoj mjeri, unutar entitetskih institucija vlasti ili, pak, u formi konsocijativnih aranžmana partijskih elita - na razini države." (str. 277)

• "[I] kad se Bosna i Hercegovina konstituira kao teritorijalna demokratska država njenih građana moguće je ustavno-pravnim rješenjima istovremeno osigurati kako demokratski i pluralni politički subjektivitet transnacionalnog građanstva kao političkog naroda tako, na drugoj strani, i punu, stvarnu slobodu i zbilju njegovih etnonacionalnih predikacija i subidentiteta. Podrazumijeva, međutim, ova realnoutopijska projekcija i recepciju koncepta transteritorijalne subjektivizacije - reprezentacije nacionalnih volja. To, onda, znači da se nacionalna prava i slobode ostvaruju unutar i preko eksteritorijalnog sistema ljudskih i individualnih i kolektivnih prava, i to svih generacija, a ne preko nasiljem stvorenih i mononacionalno zaokruženih teritorija. S tim se, zapravo, izgrađuje poredak koji eliminira iz političkog života, uvijek potecijalna, stremljenja ka instaliranju titularne nacije i ka dominaciji totalitarne volje većine kao i politiku nasilne teritorijalizacije nacije te prostorne getoizacije njenog suvereniteta, a strah od civilnog društva kao, navodno, društva poricanja nacionalnig identiteta i slobode njihovog socijalnog ispoljavanja - postaje bespredmetan. Jednostavno rečeno, preko prava, a ne preko etničkih teritorija, osiguravaju se i nacionalne slobode." (str. 283-284)

Izdanje

• Esad Zgodić, Vladavina konsenzusom (Sarajevo: Preporod, 2006)